Kalejdoskop młodzieżowych inicjatyw
„PwP Nowe Kompetencje” to projekt ponadnarodowy w partnerstwie z katalońską Fundacją Esplai, Polską Fundacją Dzieci i Młodzieży ( lider projektu) oraz „Przywrócić Dzieciństwo” Towarzystwem Przyjaciół Dzieci Ulicy im. Kazimierza Lisieckiego „Dziadka”. Celem projektu było wypracowanie modeli animacji lokalnej, które w oparciu o doświadczenia partnera ponadnarodowego mogą zostać realizowane i upowszechniane w Polsce.
Dlaczego warto inspirować młodzież?
Beneficjenci naszego Projektu
Młodzież w wieku 15-25 lat, mieszkająca w dzielnicach: Bielany, Praga Południe oraz podopieczni Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego oraz młodzi mieszkańcy Ostrołęki dorastający w warunkach niekorzystnych dla rozwoju psychospołecznego, zagrożona biedą, wykluczeniem społecznym, bezrobociem. Głównym problemem środowisk, z których wywodzą się nasi podopieczni, jest panujący często w rodzinach alkoholizm oraz narkomania, często również bieda, która w rodzinnym domu uczy młodzież postawy roszczeniowej i skutecznie uodparnia na potrzeby drugiego człowieka.
Dzieci pozostawione same sobie większość czasu spędzają na podwórkach, klatkach schodowych, przed blokami, na ławkach. Reguły i zasady współżycia społecznego przekazuje im „ulica” – często starsi koledzy lub grupa rówieśnicza. Osoby te, dostarczając młodym sprzecznych z powszechnie uznanymi zasadami życia społecznego wzorców, negatywnie wpływają na osobowość młodego człowieka, m.in.: kształtują zachowania agresywne (np. siłowe rozwiązywanie konfliktów), brak szacunku dla norm, wartości społecznych i drugiego człowieka. Młodzież często nie wypełnia obowiązku szkolnego, ucieka z domu, wchodzi w konflikt z prawem, kłamie, dopuszcza się aktów przemocy, nadużywa alkoholu, ma kontakt z narkotykami, a także patogenne doświadczenia seksualne.
Młodzież wychowana w środowiskach wykluczonych bardzo często nie ma wyuczonego poczucia odpowiedzialności za swoje decyzje, nie odczuwa ich konsekwencji, bardzo szybko zniechęca się do podjętych wcześniej z wielkim entuzjazmem działań. To duży problem dla realizatorów projektu, którzy pomimo rekrutacji uczestników m.in. w psychologa musza być przygotowani, że udział młodej osoby stanie pod znakiem zapytania, bo np. na osiedle powróci dawno niewidziany kolega i będzie próbować zniechęcić uczestnika do udziału w zajęciach. Na takie sytuacje trudno się przygotować i je przewidzieć, dlatego tak istotne jest, aby już od początku personel zdobył zaufanie uczestników, aby mógł w takich momentach wskazać młodej osobie, że taka pochopna decyzja odbiera jej możliwość rozwijania się i wyjścia ze środowiska wykluczonych społecznie.
Młodzież zagrożona wykluczeniem to trudna grupa docelowa, która często przejawia wysoką motywację na początku realizacji rozmaitych pomysłów i jednocześnie bardzo łatwo traci chęć do ich regularnej kontynuacji. Nasz projekt również napotykał takie kłopoty, wymagał dużego zaangażowania personelu, wielu rozmów z młodzieżą, ale dzisiaj, na mecie naszego projektu możemy powiedzieć, że naprawdę było warto.
Młodzież, która wzięła udział w projekcie regularnie uczęszcza do placówek wsparcia dziennego i placówek opiekuńczo-wychowawczych na terenie Warszawy. To pozwoliło nam zagwarantować uczestnikom znane im miejsce do zajęć. Młodzież pracowała w 5-10 osobowych grupach. Warto podkreślić, że zajęcia w projekcie: wyjazdowy trening umiejętności społecznych, kurs multimedialny i przygotowanie oraz realizacja inicjatywy, często dobywały się w weekendy, co sprawiło, że poszczególne działania okazały się również ciekawym sposobem na spędzanie czasu wolnego poza godzinami funkcjonowania placówek wsparcia dziennego. Dni wolne od szkoły są szczególnie ważne w życiu młodych osób i jako organizacji zależało nam, aby poprzez projekt miały szansę zagospodarować swój czas na rozwój kompetencji.
Chociaż projekt zakładał wsparcie młodzieży na kilku poziomach: trening umiejętności społecznych, trening umiejętności finansowych, doradztwo zawodowe czy kurs multimedialny, to jednym z najbardziej budujących elementów była realizacja inicjatyw na rzecz społeczności lokalnej. Łącznie w dwóch fazach projektu młodzież stworzyła ponad 15 pomysłów, które wsparły mieszkańców Warszawy i Ostrołęki.
W pierwszej fazie projektu uczestnicy przygotowali m.in.:
– warsztaty dla przedszkolaków o twórczości Janusza Korczaka oraz nagrali audiobook’a z tekstem Janusza Korczaka pt. „Sława”- Opowiadanie dla dzieci o Władku, który chciał być sławny ( nagranie wsparło również uczestników w treningu czytania, bo z powodu braków szkolnych często mają z czytaniem poważne kłopoty)
– miejsce do spotkań społeczności lokalnej jednego z osiedli socjalnych w Warszawie ( mieszkańcy czują się odseparowani ze względu na położenie osiedla, na terenie nie ma obiektów kultury, parku czy boiska), młodzież zaangażowała wolontariuszy i mieszkańców do uprzątnięcia terenu i umieszczenia ławek oraz grilla.
– Bielański amatorski turniej piłki nożnej drużyn podwórkowych, który zintegrował blisko 100 młodych osób, co więcej pomysł turnieju został pozytywnie przyjęty przez władze Dzielnicy Bielany i wydarzenie odbyło się również w drugiej fazie projektu, co więcej planowana jest jego kontynuacja w przyszłym roku.
– dwie grupy młodzieży promowały zdrowy styl życia i rozwijanie zainteresowań podczas rodzinnych pikników( m.in. ćwiczenia na sprzęcie kulturystycznym, gry zespołowe, warsztaty robienia biżuterii itd.)
W drugiej fazie projektu uczestnicy przygotowali m.in.:
– flash mob dla mieszkańców Ostrołęki, który zintegrował we wspólnym tańcu blisko 300 osób w różnym wieku
– konkursy młodych talentów ( konkursy odbyły się w Warszawie i Ostrołęce) dla dzieci w wieku 10-17 lat, podczas których mogli się zaprezentować m.in. wokaliści i wokalistki, zespoły, osoby uzdolnione sportowo czy tanecznie. Każdy z konkursów zgromadził również dużą publiczność i również ten konkurs planujemy kontynuować w przyszłym roku.
– pokazy eksperymentów z zakresu chemii i fizyki, m.in. lewitacji aerodynamicznej, ultradźwięków i infradźwięków. Uczestnicy przygotowali pokaz dla uczniów okolicznych szkół, a zdjęcia, które dokumentowały wydarzenie zostały umieszczone w stworzonym przez młodzież kalendarzu na rok szkolny 2015/2016.
– przedstawienie profilaktyczne dotyczące przemocy, do którego uczestnicy przygotowali się poprzez spotkania z pedagogami i psychologami oraz sami napisali scenariusz. W ramach tej inicjatywy grupa wyremontowała i wyposażyła salę teatralną, do której będzie mogła zapraszać młodzież z innych placówek.
– akcję remontu i wyposażenia pokoju dziecięcego dla 8- letniego Marcinka, który ze względu na złe warunki mieszkaniowe został zabrany do domu dziecka. Dzięki inicjatywie młodzieży w ramach projektu chłopiec już otrzymał możliwość częstszych przepustek, a wkrótce ma wrócić do swojego domu i „nowego” starego pokoju.
To zaledwie połowa zrealizowanych inicjatyw, ale projekt „PwP Nowe Kompetencje” pozwolił nie tylko na przetestowanie takiej formy pracy z młodzieżą, ale stworzył niezbędne narzędzia ( przede wszystkim scenariusze zajęć), które będą mogły służyć innym placówkom, szkołom, domom kultury, jak również grupom nieformalnym, chcącym kreować swoje własne pomysły i rzetelnie się do nich przygotować.
Osoby, które opiekowały się grupami i realizowały zajęcia podkreślają:
„, Chociaż początki były mało obiecujące i często wątpiłam, jako personel, że moja grupa zdoła otworzyć się na kłopoty społeczności wokół lub niedaleko nich, okazało się, że szybko potrafili wskazać wiele pomysłów na inicjatywę. Co więcej dochodziło do gorących dyskusji, który z problemów powinni uznać za najważniejszy? Świetne było to, że praca nad inicjatywami zakładała inwencję samej młodzieży bez gotowych propozycji. Sami opisywali swój pomysł i planowali budżet inicjatywy, wykazywali wiele zaangażowania np. w szukanie najbardziej atrakcyjnych cenowo artykułów. Zaskakujące było to, że nie potraktowali przyznanego im budżetu „lekką ręką”, szczegółowo wertowali strony internetowe, aby trafić na najkorzystniejszą ofertę. To budujące, zwłaszcza, gdy w swoich rodzinnych domach najczęściej mają do czynienia np. z „wyciąganiem” pieniędzy z instytucji pomocy społecznej”.
O inicjatywie remontu i wyposażenia pokoju dla 8-letniego Marcinka:
„Z początku rozmawiałyśmy o innym pomyśle, chodził nam po głowie piknik dla maluchów, ale jednego dnia pojawiły się dziewczyny i opowiedziały o tej rodzinie, znałam sytuację tego dziecka i byłam z nich bardzo dumna, że bez żadnej inspiracji przyszedł im do głowy taki pomysł. Cieszyły się, że mogą zrobić coś, co zmieni życie konkretnej osoby i chłopiec wróci do domu. To chyba najbardziej budujące dla mnie, jako wieloletniego pedagoga, że dziewczyny, które znam od wielu lat, bo wcześniej przychodziły do placówki, same zareagowały na problem i umiały zachęcić do pomocy innych mieszkańców.
Nasze własne doświadczenia pokazały, że pozornie trudna i niezaangażowana społecznie grupa młodzieży może niejednokrotnie zaskoczyć swoimi pomysłami. Duża samodzielność i poczucie sprawczości, jakie oddajemy w ręce młodzieży podczas ich działań (m.in. opracowanie formularza opisującego inicjatywę, kalkulacja kosztów, rozdzielenie zadań pomiędzy członków grupy, spotkania z przedstawicielami instytucji itd.) jest ważnym elementem modeli animacji lokalnej wypracowanych podczas projektu.
Innym istotnym i trwałym efektem projektu jest zmiana w samych uczestnikach, których miałam okazję widzieć m.in. podczas treningu umiejętności społecznych czy finałów inicjatyw lokalnych.
O wyjazdowym treningu młodzież mówiła:
„poczuliśmy się wyróżnieni, poważnie potraktowani oraz urzeczeni miejscem i zewnętrznym terenem”
„ to był mój pierwszy wyjazd na weekend, tak żeby przenocować, trochę się wstydziłem, że o jakiś uczuciach trzeba będzie mówić, ale w czasie zajęć wyluzowałem się i była super atmosfera”
Młodzież podkreślała również, że była wdzięczna kadrze prowadzącej projekt za różnorodność gier, zabaw, zajęć treningowych i partnerskie traktowanie na różnych etapach prowadzonego projektu.
Niech najlepszym podsumowaniem satysfakcji młodzieży z obecności w projekcie będzie fakt, że ponad połowa uczestników z pierwszej fazy chciała wziąć udział w rekrutacji fazy drugiej.
Autor: Joanna Judzińska
[…] ATD Polska […]