Na drugim spotkaniu Dialogu i Solidarności wokół tematu pracy dyskutowaliśmy o znaczeniu godnej pracy w kontekście sytuacji opiekunów osób niepełnosprawnych oraz umów cywilno-prawnych.
Opiekunowie osób niepełnosprawnych:
-
Doświadczenia uczestników:
– Sytuacja rodziny wielodzietnej, w której dwoje dzieci jest niepełnosprawnych, a matka rodziny nie może pracować, bo straciłaby część finansowego wsparcia, które przysługuje jej za opiekę nad niepełnosprawnymi dziećmi. Ojciec rodziny od lat jest zatrudniany na umowę o dzieło przy sprzątaniu. Pracuje 360 godzin w miesiącu, jest w złym stanie zdrowia. Dzieci już straciły stypendia w szkole ze względu na przekroczenie kryterium dochodowego.
– Matki opiekujące się dzieckiem niepełnosprawnym często pracują na czarno, by móc zapewnić dziecku wszystko, czego potrzebuje.
-
Refleksje uczestników i głos ekspertów:
Obecnie dyskutowane są różne propozycje zmian wobec opiekunów osób niepełnosprawnych:
– Wprowadzenie zasady „złotówka za złotówkę” – czyli w razie przekroczenia kryterium dochodowego odejmowania takiej kwoty od świadczenia, o jaką przekroczono kryterium (a nie, jak obecnie, odbierania prawa do otrzymywania świadczenia w ogóle).
– Wprowadzenie kryterium dochodowego tam, gdzie go dotychczas nie ma: tylko dochód poniżej 1000 zł na osobę pozwoli na otrzymywanie świadczenia pielęgnacyjnego.
– Trybunał Konstytucyjny wydał orzeczenie, zgodnie z którym w rodzinie, w której jest więcej niż jedna osoba wymagająca opieki, również więcej niż jedna osoba może pobierać świadczenie pielęgnacyjne.
– Pomysł bonu na opiekę nad dziećmi (dotyczy wszystkich dzieci, nie tylko tych z niepełnosprawnością) – pieniądze na opiekę nad małym dzieckiem: niekoniecznie w żłobku, można wynająć opiekunkę, zatrudnić kogoś z rodziny, także matkę.
Dyskutowane są również kwestie dotyczące tzw. umów śmieciowych i ochrony pracowników:
– Powołanie urzędu Rzecznika Praw Pracowniczych (projekt):
Jeżeli praca wykonywana jest na umowę o dzieło, a ma charakter pracy „normalnej” (w stałych godzinach, miejscu, nie powstaje żadne dzieło itd.), to Państwowa Inspekcja Pracy może taką sytuację skontrolować. Następnie sprawa trafia do sądu. Niestety niewielki procent orzeczeń jest na korzyść pracowników: sąd wskazuje zazwyczaj na to, że taka umowa na takich warunkach była podpisana za porozumieniem i obopólną zgodą (pracodawcy i pracownika). Jest pomysł, żeby w takich sytuacjach ciężar dowodu spoczywał na pracodawcy.
– ILO (Międzynarodowa Organizacja Pracy) poinformowała, że brak możliwości zakładania związków zawodowych przez osoby zatrudnione na umowach śmieciowych (tak jak w Polsce) jest niezgodne z prawem.
Umowy cywilno-prawne (tzw. umowy śmieciowe)
-
Doświadczenia uczestników:
– Jeden z uczestników zatrudniany był przez spółdzielnię specjalizującą się w pomocy osobom w trudnej sytuacji. Formalnie osoba ta zarabiała kwotę większą niż kryterium pozwalające na otrzymywanie pomocy z OPS. Faktycznie zarabiała jednak dużo mniej. Nie wiedząc, że powinna zadeklarować wyższe dochody, została oskarżona o „naciąganie” OPS. Sprawa jest w sądzie. Poczucie, że spółdzielnia wykorzystała dramatyczne położenie tej osoby do czerpania korzyści.
-
Refleksje uczestników i głos ekspertów:
– Uczucia uczestników: Bezbronność pracownika wobec pracodawcy, przedmiotowe traktowanie pracowników, traktowanie pracowników jak dzieci. Osoby zatrudniane na „umowy śmieciowe” zwykle w ogóle nie wiedzą, jakie są ich prawa: ich umowy nie określają ani ich praw, ani obowiązków – stąd masa niejasności i duże pole do nadużyć. Brak perspektyw awansu. Przynależność do związku zawodowego należy płacić składkę – i to zniechęca
– Pracodawca może zapewnić pracownikom odpowiednie warunki pracy, nawet jeśli jest to praca powtarzalna, męcząca, może np. jak w Norwegii, gdzie się zapewnia miejsca do odpoczynku itd. Wywalczenie takich warunków jest zwykle zasługą związków zawodowych.
– Sposobem bywa też założenie własnej działalności gospodarczej: przez pierwsze dwa lata jest niższa stawka ZUS (ok. 500 zł). Po dwóch latach wzrasta już do 1000zł i wtedy zwykle osoba zamyka swoją działalność i przechodzi na zasiłek dla bezrobotnych.
– Godna praca to także ta, w której pracownik nie musi rezygnować ze swoich przekonań i wartości (np. telemarketing, „wartości” rządzące korporacjami itp.)
– Czy argumentacja ekonomiczna (np.: „pracodawca zyska na dbaniu o pracownika”) nie oddala nas od pojęcia godności i innych wartości, o które tak naprawdę nam chodzi?
– Polacy są gotowi wykonywać pracę poniżej swoich kwalifikacji, gdy jest lepiej opłacana (emigranci)
– Związki zawodowe w Polsce – jest ich mało, maja słabą pozycję, często są upolitycznione, nie „kojarzą się” dobrze.
————————————————————————————–
Raport jest wynikiem wymiany wiedzy między osobami z trudnym doświadczeniem życiowym a ekspertami w dziedzinie polityki społecznej. Został przygotowany na podstawie przeprowadzonych rozmów indywidualnych z 16 osobami oraz wspólnego spotkania z ekspertami.
Add a Comment